Að „raspa“ þýðir venjulega að fjarlægja skarpann og oddhvassann glerung (gadda/brodda) sem myndast sérstaklega á efri endajöxlum og geta valdið sárum í munnslímhúð hestsins. Án efa er þetta nauðsynleg meðferð sem stuðlar að sársaukalausu áti en gaddar/broddar eru ekki eina ástæðan fyrir sársauka í munni. Að sjálfsögðu fjarlægi ég skarpar brúnir líka, en meðferð mín beinist að því að koma jafnvægi á tyggiflöt, leiðrétta læsingar og fjarlægja þrýstingspunkta og þar af leiðandi fjarlægja sársauka sem eru orsök flestra tannsjúkdóma auk margra reið- og mélvandamála. Ég vinn einnig á fram- og kinntönnum til að koma þeim aftur í lífeðlisfræðilega tengingu og jafnvægi. Og auðvitað passa ég að hver einasta tönn sé skoðuð til að grípa aðra tannsjúkdóma eins og tannátu eða tannholdssjúkdóma sem fyrst!

Hestar eru grasbítar og út í nátturinni éta þeir í 16-18 klukkustundir á dag með stuttum hléum og ferðast allt að 20-30 km á dag. Framtennurnar eru gerðar til af rífa og narta í grasið (og klóra í hjarðfélaga) og tanngarðurinn sjálfur samanstendur af 6 kinntönnum sem virka eins og einn langur flötur sem malar fæðuna með tonni af þrýsting og miklum krafti. Tyggjiflöturinn á endajöxlunum er grófur og beittur vegna þess að jaxlarnir eru stöðugt að mala heyið. Til að standast þennan stöðuga núning við að mala heyið þá brjótast tennurnar hægt og rólega upp frá tannholdinu (ca. 3-7 mm á ári) og þar af leiðandi „endurnýja“ slitna partinn á tyggifletinum. Tennur hjá viltum hófdýrum eru í tiltölulega góðu ástandi mestan hluta ævinnar, en þegar tennurnar eldast munu þær hægt og rólega þróa með sér sömu vandamál og hestar sem eru í mannaeigu og á endanum verða tennur þeirra slitnar og búnar. Þegar hross eru tekin inná hús, breytist margt frá þeirra náttúrulega umhverfi, t.d minnkar hreyfing þeirra, áttíminn fækkar og líka hvernig hey/fóður hrossin fá að éta (fínt/gróft). Hrossin hafa ekki lengur getuna/þörfina til að bíta/slíta grasinu frá jörðinni, svo eðlilegt slit á framtönnum minnkar. Það fer auðvita eftir því hvernig þau eru geymd og fóðruð, en fyrr eða síðar leiðir þetta til óreglulegs slitmynsturs, þar sem einstakar tennur vaxa lengur en aðrar. Það hafa allir líklega heyrt um tannlæknahugtök eins og rampa, bylgjur og króka. Þessar bitskekkjur takmarka eðlilega virkni og hreyfigetu meðan á tyggingu stendur, sem þýðir að tyggiflötur efri og neðri kjálka geta ekki lengur malað fóðrið eðlilega án staðbundins þrýstings og sársauka sem leiðir til annarra sjúkdóma eins og tannholdsbólgu, tannrótarbólgu, beinbrota og tannskemmda. Hins vegar eru hestar meistarar í að fela tannvandamál, meðal annars vegna þess að þeir geta haldið áfram að éta á hinni, betri hliðinni. Þess vegna eru reglulegar tannheilbrigðisskoðanir ásamt lagfæringum á öllum endurteknum bitskekkjum nauðsynleg til að halda hestinum heilbrigðum. Það fer ekki á milli mála að hestur án sársauka sem er tengdur tönnum og í bitjafnvægi er forsenda fyrir glöðum reiðhesti.

70% - 85% af hrossum eru með ógreind tannvandamál. Algengara er að vandamálin geri vart við sig þegar hrossinu er riðið en flest hross sýna engin, eða mjög lúmsk vandamál við að tyggja. Árleg tannlæknameðferð afhjúpar vandamálin snemma! Hefur þú tekið eftir einhverju óvenjulegu við hestinn þinn? Dæmigerð einkenni eru óeðlilegar hreyfingar í kjálka þegar það er tuggið, spýtt út heyi eða öðrum mat. Við útreiðar eiga þjáð hross til að halda höfði til hliðar, opna munninn og tyggja mélið, draga höfuðið upp og margt fleira. Spurðu mig ef þú ert ekki viss.

Mælt er með því að hestar fari í sína fyrstu tannheilbrigðisskoðun í kringum 2,5-3 vetra. Síðastalagi áður en byrjað er að frumtemja tryppin og setja uppí þau mél. Þegar hrossin eru 2,5 vetra eru fyrstu tannskiptin að gerast. Fyrst mjólkurtennurnar og jaxlarnir á hálfsársfresti þar til hrossið er 5 vetra, þá ættu allar fullorðinstennur að vera komnar á sinn stað. Úlfstennur, ef þær eru til staðar, eru komnar niður frá 9 mánaða aldri, mælt er með að fjarlægja þær sem fyrst en síðasta lagi áður en sett eru mél uppí hrossið, þar sem mikil áhætta er á að þær brotni þegar tryppi eru að læra að bera mél. Þegar hross eru orðin 4,5-5 vetra er mælt með að skoða þau á 1(-2) ára fresti. Ef um vandamál er að ræða á þessum aldri eins og bitskekkja og læsingar er tíminn á milli skoðunanna styttri, þar til eðlilegt bit er endurheimt og hægt er að lengja tímann á milli aftur í 1 ár.

Nei. En auðvita er það einstaklinsbundið eftir hrossum. Ég sjálf vinn með mikið af eldri hestum sem eru vel yfir 20 ára. Það getur tekið nokkur skipti fyrir mig að vinna eldri hross í gott jafnvægi. En þegar því markmiði er náð þarf oftast einungis að gera litlar leiðréttingar á hverju ári. Gundvallarreglan þegar það kemur að tannheilbrigði er að fyrirbyggja með því að halda tönnum í jafnvægi og koma í veg fyrir að lítil vandamál fái að vaxa framúr sér.

Ég vinn með demantshúðuðum áhöldum fyrir jaxla og framtennur, knúin áfram af traustu Makita vélinni minni. Þessi tæki eru áhrifarík og hægt er að vinna mjög nákvæmt, sérstaklega ef aðeins þarf að gera örsmáar leiðréttingar. Ég nota ryksugukerfi til að fjarlægja tannryk - svo ég sjái hvað ég er að gera og við öndum ekki að okkur þessu fína ryki. Í sumum tilfellum nota ég vatnskæld áhöld.

Já, ég deyfi alla hesta til þess að tryggja gæði. Ég vil að hrossin upplifi aðgerðina eins óttalausa og hægt er og hestur sem er vakandi mun ekki vera kyrr lengi og þar sem helmingur vinnu minnar er nákvæmnisvinna þarf ég rólegan sjúkling. Vel á minnst, deyfingin hefur aðeins róandi áhrif. Við sársaukafullar aðgerðir, svo sem útdrátt úlfatanna og stærri aðgerðir, verða sjúklingar einnig að fá staðdeyfingu.

Verðlagningin mín er byggð á því sem þekkist á sviði hestatannlækninga í Þýskalandi og almennt í Evrópu. Heildarkostnaður merðferða samanstendur af mismunandi liðum, sundurliðun fylgir með reikningum. Hér má svo lesa verð á einstökum kostnaðarliðum:

Hver tannlæknameðferð felur í sér: - tannlæknaskýrsla úr forritinu mínu (Pimbury Dental App) - myndir af munni. - sjúkrasaga og ráðgjöf - almenn skoðun fyrir deyfingu - sértæk skoðun á höfði/munni/tönnum - deyfing ásamt lyfjum - rekstrarvörur - tannmeðferðin sjálf - afrit af tannlæknaskýrslu fyrir þig - áminning um næstu meðferð með tölvupósti Verðin eru breytileg eftir hverju tilviki fyrir sig, en almennt á bilinu ISK 29.000 - ISK 36.000 (án Aksturgjalds), í heildina tekur þetta um 60-90 mín. Dæmi um tannlæknaskýrslu:

Ef eigandi bókar fleiri en 3 hross í einu á sama degi fær hann 10% afslátt af tannmeðferð allra hrossa. Þetta felur ekki í sér aksturskostnað, lyf og óbókaða þjónustu eins og útdrátt eða röntgenmyndir.

Akstur kostar 160 kr/km á höfuðborgarsvæðinu og 110kr/km utan þess. Heildaraksturskílómetrum dagsins er deilt með fjölda eigenda þann dag.

Eins og er býð ég eingöngu upp á rafrænan reikning (kröfu í heimabanka). Bráðum mun ég einnig bjóða upp á möguleikann að greiða með korti og snertilaust (Apple pay o.s.frv.).

Pakkaverðið að meðtaldri almennri skoðun sem fer fram fyrir hverja deyfingu, staðdeyfingu og útdrátt er um ISK 24.000 kr fyrir eina úlfatönn og um ISK 33.000 kr fyrir tvær úlfatennur. Þessi verð eiga við um algengustu aðgerðir á úlfatönnum (með tannlæknameðhöndlun ca ISK 43-52k). Úlfatennur í neðri kjálka eru mjög sjaldgæfar og oft erfitt að draga þær út og oftar en ekki þarf röntgenrannsóknir.

Kostnaður við úrdrætti getur verið mjög mismunandi eftir atvikum. Það sem ræður verðinu eru magn deyfilyfja, hvaða lyf eru notuð, fjöldi röntgenmynda sem þarf og skurðaðgerðaraðferð sem er notuð og tíminn sem þetta tekur. Því er aðeins hægt að gefa upp kostnaðaráætlanir vegna aðgerða ef ég hef skoðað hestinn fyrirfram. En til að gefa hugmynd hér: pakkaverðið fyrir venjulegan tanndrátt á einum hesti. - Kinntennur án fylgikvilla á bilinu 150.000 til 250.000 kr. - Framtennur án fylgikvilla á bilinu 60.000 til 100.000 kr. - Vígtennur 75.000 til 110.000 kr

Ég býð líka upp á almenna skoðun án meðferðar t.d. vegna þess að þú vilt láta skoða áður en þú kaupir hest eða fá annað álit á einhverju. Innifalið í pakkaverði er almenn og sértæk skoðun, ráðgjöf, skjölun, myndir og skýrsla, deyfing og lyf og kostar um 14.000 kr. Heildar munnskoðun er ekki möguleg án deyfingar. Ég get "bara kíkt", en ég mun ekki geta gefið neinar yfirlýsingar.

Ég býð upp á sanngjarna innheimtuvalkosti fyrir viðskiptavini eins og ræktendur, þjálfunar- og fræðsluhesthús, reiðtúra eða reiðskóla. Þetta á við um fyrirtæki sem hafa áhuga á reglubundnu samningsbundnu samstarfi við mig.

Af skipulagsástæðum fara öll samskipti mín fram skriflega; Hægt er að ná á mig hvenær sem er á opnunartíma milli 09:00 og 17:00, mánudaga til föstudaga. Skrifaðu mér beint í spjallið eða í gegnum tengiliðaformið hér á heimasíðunni minni, í gegnum samfélagsmiðla eða tölvupóst. Ég legg kapp við að svara öllum fyrirspurnum sem fyrst.

Einfaldasta leiðin er að fylla út eyðublaðið á vefsíðunni minni og ég mun hafa samband við þig innan tveggja virkra daga með uppástungu á tíma. Einnig er hægt að senda mér tölvupóst eða skilaboð á samfélagsmiðlum. Ég þarf að vita heimilisfang hesthússins, fjölda hesta og símanúmer hjá þeim sem verður á staðnum.

Sem stendur er hægt að fá tíma innan 2 vikna. Þar sem ég býð eingöngu upp á tannlækningar ólíkt almennum dýralæknum þá tek ég tiltölulega fáa sjúklinga á dag og því getur dagatalið fyllst fljótt ef það eru margar bókanir. Í Hamborg var ég bókuð upp á 3-4 mánuði fram í tímann. Sjáum hvað setur, ég læt vita hér :)

Ég þarf aðgang að rafmagni og vatni og nóg pláss til að vinna og það má ekki vera hálka þar sem ég vinn. Ég er með höfuðstand en það er mun betra að nota tannlæknarmúlinn minn sem er hengd á stöng yfir 2 metra hæð og þar standa hestarnir mun öruggari og stöðugri. Ég þarf sjaldan aðstoð við að halda. Upplýsingar um IS-númer og önnur hestagögn þurfa að vera aðgengileg, á staðnum eða fyrirfram. Svona getur "tannlæknarstofuna" litið út:

Já, auðvitað! En... íslenskan mín er í vinnslu, ekki láta þér bregða ef ég sletti mikilli ensku inn 😅 ...en.. þetta er að koma! Heima hjálpar mér kærastinn minn við skilaboðinu og ég skil nú þegar mikið ef fólk talar hægt. Þakka þér kærlega fyrir að sýna skilning!

Já, það er jafnvel gott ef þeir borða hey rétt fyrir meðferð. Tannlækningar geta valdið kvíða og streitu og hægt er að draga úr því ef þeir borða á meðan ég undirbý meðferðina. Þá get ég líka séð hvernig þeir borða og þau vandamál sem geta verið augljós. Vinsamlegast ekki gefa sælgæti (Hnokki og Þokki...) þar sem það festist við tennurnar og gera skoðunina erfiðari.

Ég get bókað á bilinu 8-12 hesta á dag. Nýjir sjúklingar taka lengri tíma og gefið að þeir að allir hestarnir séu hjá mér í fyrsta sinn get ég ekki bókað fleiri en 8. Séu hins vegar allir hestarnir búnir að vera hjá mér áður get ég tekið allt að 12 hesta á einum degi.

Hestur sem ég þekki ekki tekur mig venjulega um klukkutíma. Ég skoða hestinn vandlega, skráset síðan allt skriflega og myndrænt og ræði svo niðurstöðurnar við eigandann áður en ég byrja meðferð. Hestar með mikil vandamál eða hestar sem eru mjög kvíðnir þurfa almennt lengri tíma og getur tíminn því dregist fram yfir klukkutímann. Hestar sem ég þekki nú þegar og fara reglulega í eftirfylgni taka yfirleitt ekki langan tíma, almennt býst ég við að það taki á bilinu 30-45 mínútur.

Eftir meðferðina má hesturinn ekki borða neitt í einn til tvo tíma eða þar til hann er alveg vaknaður. En það er óþarfi að standa við hliðina á honum. Þar sem hestar geta ekki varið sig þegar þeir eru á róandi og hegða sér óvenjulega, ætti aldrei að setja deyfða hesta með öðrum vakandi hestum. Þeir geta orðið fyrir áreiti frá hinum hestunum. Hægt er að fara á hestbak fyrir meðferð og svo aftur daginn eftir meðferð nema að ég taki annað fram.

Að jafnaði má ríða út aftur daginn eftir nema annað sé tekið fram eða ef úlfatennur hafa verið dregnar út. Í þeim tilvikum má ekki nota mél í viku en hægt að ríða án méls. Keppnisbann er 4 daga.